Неміс тарапынан мойындалған тарихи әділеттілік 2015 жылдың 21 мамырында ГФР Бундестагы бұрынғы кеңес әскери тұтқындарына жасалған әділетсіздіктің орнын толтыру мақсатында арнайы өтемақы төлеу туралы шешім қабылданды.

        Бұл шешімде екінші дүниежүзілік соғыс кезінде неміс тұтқынында болған  Кеңес Қарулы күштерінің әскери қызметкерлеріне ақшалай өтемақы берілетіндігі қарастырылады. Айта кететіні, бұл ақшалай өтемақы өте қомақты. Оның көлемі 2500 евро құрайды.

БҚО мемлекеттік архиві мониторинг жасап, Ұлы Отан соғысы кезеңінде әскери тұтқында болған, қазіргі таңда  өңірде тұратын көзі тірі  майдангерлерді  іздестірді. Қолда бар мұрағаттық құжаттар зерттелді, электрондық қорлар тексерілді. Талай жылдар өтсе де, архив қызметкерлерінің жолы болды. Жұмыс нәтижесінде көрсетілген уақыт аралығында тұтқында болған жалғыз жерлесіміз табылды. Ол Шыңғырлау ауданы, Шыңғырлау ауылының тұрғыны Рудь Андрей Иосифович.

Ол 1921 жылдың 12 қарашасында Ресей Федерациясы, Краснодар өлкесі Ейск ауданында дүниеге келген. 1940 жылы тамызда әскер қатарына шақырылады. Сол себептен, Андрей Иосифович соғысты алдыңғы шепте қарсы алып, алғашқы күннен бастап соғысты. Өкінішке орай, Ұлы Отан соғысының бастапқы кезеңі Қызыл әскер үшін сәтсіз болды, оның объективті және субъективті себептері болды. Әскерлердің ерлігі мен батырлығына қарамастан, жау күштірек болды және кеңес аумағында екпіндей жылжыды. Қарсыласу ошақтары әуеден, танктердің және артиллерияның күшімен басылды. Андрей Рудь 1941 жылдың маусым айында бір топ сарбазбен тұтқынға түсіп, фашистік құлдықтың ауыртпалығы мен тауқыметін тартты. 1945 жылдың мамырында тұтқыннан босатылды. Үйіне оралды. 1946 жылы  Ейск ауыл шаруашылығын механизациялау техникумына оқуға түсіп, 1948 жылы бітірген. Тағдырдың жазуымен, жас маман Қазақстанға келіп, 1948 жылдың 13 қыркүйегінде жарлық қағазбен Батыс Қазақстан облысы, Шыңғырлау ет совхозына шеберхана меңгерушісі қызметіне тағайындалады. Аталған совхозда ұзақ жылдар абыройлы жұмыс жасап, құрметті еңбек демалысына шығады. Самайына ақ кірген Андрей Иосифович бүгінде ардақты ата, абыз ақсақалға айналған.

 Облыстық  архив ардагеріміздің тұтқында болғандығы жөнінде нақты дәлелдерді жинап, Неміс тарапына құжаттар топтамасының көшірмелерін жіберген еді. Артынан мемлекеттік архивтің бұл игі міндетінің нәтижесі қандай болады деп күтілді. Айта кететін жайт, бұл  облыстық қорғаныс істері жөніндегі департаментінің, ішкі істер  басқармасының және Шыңғырлау ауданының әкімдігі аппаратының өкілдерімен бірлесе жасалған жұмыс болды. Ардагерге бұл әрекеттер беймәлім  болған еді. Осылайша, 2016 жылдың қараша айының басында ақпарат келіп түсіп, Рудь Андрейдің есепшотына 2500 евро көлемінде ақшалай транш аударылды. Бұл жеңіс пе? Жоқ, дағдылы жұмыс күндері.

Біздің ойымызша, осындай акцияларға қатысу әр адамның азаматтық міндеті болып табылады. Қазақстандықтардың жас ұрпағы жай ғана соғыс және тыл ардагерлеріне құрмет көрсетіп, оларға ашық аспан және бейбітшілік үшін, көркейіп келе жатқан мемлекетте өмір сүру мүмкіндігі үшін алғыс білдіреді.

            Айжан САВГАБАЕВА,

БҚО мемлекеттік архивінің директоры