Николай Петрович Бойконың туылғанына 100 жыл толуына орай электрондық көрме
2015 жылдың 25 шілдесінде соғыс және еңбек ардагері, халық ағарту ісінің үздігі, халыққа білім беру ісінің ардагері, дербес зейнеткер, қоғам қайраткері Николай Петрович Бойконың 100 жыл толу құрметіне Сізге оның өмірі мен қызметіне қатысты құжаттардың электрондық көрмесін ұсынамыз.
Николай Петрович Бойко 1915 жылдың 25 шілдесінде Саратов облысы Озин ауданы Петроки ауылында орта шаруа отбасында дүниеге келген. Ата-анасы революцияға дейін диқаншылықпен шұғылданған, кейін 1930 жылдан колхозшылар болып жұмыс жасаған. Әкесі 1940 жылы дүниеден озды.
Николай Петрович Камен ауданы Красненский ауылының бастауыш мектебінде оқыған. 1930-1934 жылдары Камен шаруа жастар мектебінде оқыған. 1937 жылы Орал педагогикалық училищесін бітірген. Зеленов жеті жылдық мектебіне мұғалім ретінде тағайындалды. Жұмысты екі ай жасап, 1937 жылдың қазанында Қиыр Шығысқа әскерге шақырылды. Әскерде 1940 жылдың қаңтарына дейін қызмет еткен. Әскери қызметтен босатылғасын, 1 жыл бойы Зеленов аудандық халыққа білім беру бөлімінің инспекторы қызметін атқарған. Орал педагогикалық институтына жолданды. Дегенмен 2-ші курста оқыған кезде соғыс басталды. 1941 жылы әскерге шақырылды. 1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысында болған кезде училищені бітіріп, Кеңес Армиясының офицерлік атағын алған. Брянск майданы 8-ші, кейін 22-ші армиясы 229-шы атқыштар полкі 2-ші батальонының құрамында соғысқа қатысты. Курск доғасындағы шайқасқа қатысты. Майданда екі рет жарақат алған. 1946 жылдың тамызында Кеңес Армиясы қатарынан босатылды.
Соғыстан кейін Орал қаласының кешкі мектебінің мұғалімі, Батыс Қазақстан халыққа білім беру бөлімі меңгерушісінің орынбасары қызметтерін атқарды. 1952 жылы Орал педагогикалық институты география факультетін бітірді. Оқудан кейін Орал қаласы №10 орта мектебі оқу ісінің меңгерушісі, Орал педагогикалық училищесінің директоры, Орал қалалық еңбекші депутаттар кеңесі атқарушы комитеті төрағасының 2-ші орынбасары, М.В.Ломоносов атындағы №5 орта мектебінің директоры қызметтерін атқарды.
1936 жылдан кәсіподақ мүшесі, 1946 жылдан КОКП мүшесі, депутат, облыстық және қалалық партия конференциялардың делегаты болған.
Жауынгерлік Қызыл Ту орденімен, «Ерлігі үшін», «Германияны жеңгені үшін», «Ерен еңбегі үшін», «Тыңайған жерлерді игергені үшін», Н.К.Крупская атындағы, Ленин медальдарымен, «ҚазКСР халыққа білім беру ісінің үздігі» белгісімен марапатталған.
Осы көрмені дайындау барысында негізгі дереккөз ретінде Батыс Қазақстан облыстық мемлекеттік мұрағатындағы №65 қор Н.П.Бойконың жеке тектік құжаттары, П-4 және П-37 қордың жеке құжаттары алынды.
Көрменің негізгі мақсаты: соғыс және еңбек ардагері, халық ағарту ісінің үздігі, халыққа білім беру ісінің ардагері Н.П.Бойконың 100 жыл толуына орай өмірі мен қызметін оқырман қауымға таныстыру.
Міндеттері:
- өлке тарихын зерттеудің дереккөзі ретінде мұрағаттық құжаттарды ұсыну;
- Н.П.Бойконың өмірбаянымен таныстыру;
- соғыс және еңбек ардагерлеріне құрмет сезімін қалыптастыру.
Көрме келесі бөлімдерден тұрады:
- Алғысөз
- Өмірбаяндық мәліметтер
- Марапаттар
- Н.П.Бойко туралы басылымдар
- Фотосуреттер
АЛҒЫСӨЗ
НИКОЛАЙ ПЕТРОВИЧ БОЙКО атына ұсынылған қор белгілі бір қызығушылық туғызады. Өмірі мен еңбек жолын үлгі ретінде ала отырып, тұлғаның рухани және мәдени дамуына Кеңес үкіметінің қаншалықты көңіл бөлгенін көруге болады. Оның еңбек қызметін №1 ісі (өмірбаяны, мінездеме, кадрлар есебі жөніндегі жеке парағы) дәлелдейді.
Н.П.Бойко халық ағарту ісінің үздігі, халыққа білім беру ісінің ардагері, 10.02.1969 жылғы №2-16 шешімімен Н.К.Крупская атындағы медальмен марапатталған (облыс бойынша екіншісі). Кеңес үкіметін нығайтуда көп еңбек етті. Ұлы Отан соғысының қатысушысы.
Николай Петрович Бойко 1915 жылы Саратов облысы Озинск ауданы Петровки ауылында дүниеге келген.
Ол қиын, сонымен бірге, керемет өмір жолынан өтті. 1930 жылы оқып, ересектер арасында сауатсыздықты жою бойынша, колхоздарды ұйымдастыру, кулактарды әшкерелеу және жою жөніндегі партия және үкіметтің тапсырмаларын орындауға белсене қатысады. Бұл туралы мемлекеттік сақтауға тапсырылған құжаттар дәлелдейді (№65 қор, 1 тізім, №4 іс).
Курск доғасындағы шайқасқа қатысты. Запастағы капитан Николай Петрович Бойконың естеліктерінен кеңес жауынгерлерінің өз өмірлерін қатерге тіге отырып, Мәскеу, Сталинград, Орел қалаларын корғағанын және барлауға шығып, тапсырмаларын абыроймен атқарған барлаушылар туралы білдік.
Н.П.Бойко майданда гитлерлік Германияға қарсы офицер болып, 8-ші, кейін 22-ші армия 229-шы атқыштар полкі 2-ші батальонының штаб басшысы лауазымында соғысқа қатысты. 1945 жылы гитлерлік Германия күйреді. Кеңес Армиясының көптеген жауынгерлері бейбіт өмірге оралды. Н.П.Бойко 1946 жылы әскер қатарынан оралып, Орал қаласына келді. Өскелең ұрпақты тәрбиелеу және оқыту бойынша халықтық білім жүйесінде жұмыстанды. Отаны оның гитлерлік армияны жеңудегі еңбегін бағалап, Н.П.Бойконы әскери «Даңқ» орденімен, "Ерлігі үшін", "Ерен еңбегі үшін", 02.03.1957 жылы "1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы жеңісі үшін", 06.04.1946 жылы "Жауынгерлік ерлігі үшін", т.б. медальдармен марапаттады.
Н.П.Бойко 229-шы атқыштар полкі құрамында 2-ші батальонының штаб басшысы қызметінде Брянск майданына қатысты (№65 қор, 1 тізім, №5 іс).
1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысына қатысушы, КСРО Қарулы Күштерінің запастағы капитаны Николай Петрович Бойко туралы Курск-Орел доғасындағы шайқасты сипаттаған «Отан үшін» тарихи-әдеби очерк шықты. Ол Кеңес Армиясы мен әскери-теңіз флотының құрылғанына 50 жыл толу (1918-1968 ж.ж.) құрметіне арналды. Қазіргі кезде ол дербес зейнеткер және оқуды жалғастырып, сүйікті ісімен айналысуда.
Николай Петрович Бойко ең үлкен бақыт – ол өмір сүріп, сүйікті Отаның үшін еңбек ету деп есептейді.
Н.П.Бойко партия (облыстық және қалалық) конференцияларына делегат болды. Бұл туралы қорда ұсынылған мандаттар (№17 іс) куәландырады.
Оның өскелең ұрпақты тәрбиелеу бойынша халыққа білім беру органдарындағы жұмыс әдісі туралы "Школа–центр методической работы" атты Орал қалалық халыққа білім беру бөлімі мен мұғалімдер білігін жетілдіру институтының брошюрасыбасылыпшықты (№9 іс). "Комсомольская юность моя" мақаласы, Ұлы Жеңістің 30 жылдығына орай шыққан "Новая экспозиция музея" мақаласы бар.
Қорда 13 фотосурет: отбасылық, Н.П.Бойко қалалық еңбекші депутаттар Кеңесінде жұмыс істеген кездегі, Н.П.Бойко–№5 орта мектебінің директоры (1959 ж.), Мәскеу қаласындағы Бүкілодақтық мұғалімдер съезіндегі фотосуреттері бар.
Сонымен қатар, қорда И.Ф.Назаровтың "Уметь быть с детьми" (педагогикалық очерктер), Алма-Ата, 1964 ж.,И.Прокопенконың "За днем грядущим" (өлеңдер мен әңгімелер), Алма-Ата,1978 ж., Г.Е.Москалевтің "Природные условия города Уральска и его окрестностей" (ғылыми естеліктері), Орал қ., 1956 ж. және басқалар (№11 іс) сыйға берілген кітаптар ұсынылды.
Қор құжаттары 1981 жылдан түсе бастады. Құжаттардың көбі көшірме болып табылады. 1982 жылдан қор жасаушы құжаттардың түпнұсқаларын ұсынып, көшірмелері қайтарылды. Барлығы ғылыми-техникалық жөндеуден 11 іс өтіп, Орал облысы мемлекеттік мұрағаты сақтауына қабылданды.
25.05.1982 ж.
Өмірбаяны
65-қор, 1-тізім, 1-іс, 1-5 бб., 5 парақта
25.07.1979 ж. жазылған, түпнұсқа, қолмен жазылған, орыс тілінде
1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысындағы Курск шайқасына қатысушы
запастағы капитан Николай Петрович Бойко естеліктері
65-қор, 1-тізім, 1-іс, 1-3 бб., 3 парақта
Түпнұсқа, машинкамен басылған, орыс тілінде
Анықтама
Анықтама
П-37-қор, 28-тізім, 252-іс, 29 бб.,1 парақта
Орал қалалық еңбекші депутаттар кеңесі атқарушы комитеті төрағасының 2-ші орынбасары
лауазымына бекітуге ұсыныс, 1958 ж., түпнұсқа, машинкамен басылған, орыс тілінде
Сауалнама
4-қор, 65-тізім, 2647-іс, 2-3с. бб., 2 парақта
1934-1947 жылдар аралығындағы еңбек өтілін қамтиды,
түпнұсқа, қолмен жазылған, орыс тілінде
Кадр есеп жөніндегі жеке парағы
65-қор, 1-тізім, 1-іс, 14-15с. бб., 2 парақта
1933-1975 жылдар аралығындағы еңбек өтілін қамтиды,
түпнұсқа, қолмен жазылған, орыс тілінде
Қалалық ағарту ісінің қызметкерлері кәсіподағы Төралқа комитеті
және қалалық халыққа білім беру бөлімі Кеңесінің қаулысынан
Құрмет кітабына енгізу туралы үзінді көшірме
65-қор, 1-тізім, 3-іс,
2 б., 1 парақта
02.11.1977 ж., түпнұсқа, машинкамен басылған, орыс тілінде
Марапаттар
65-қор, 1-тізім, 6-іс, 25 б., 1 парақта
Марапаттар тізімі, түпнұсқа, машинкамен басылған, орыс тілінде
«Комсомольская юность моя» мақаласы
65-қор, 1-тізім, 9-іс, 18 б.
«Приуралье» газеті, 25.04.1967, №82, түпнұсқа, типография, орыс тілінде
«Наш выпускник –делегат Всесоюзного съезда учителей» фотосымен газет мақаласы
65-қор, 1-тізім, 9-іс, 17 б.
«За педагогические кадры» газеті, 29.06.1968, №24,
фото: А.Горбатова, түпнұсқа, типография, орыс тілінде
Николай Петрович Бойко – М.В.Ломоносов атындағы №5 орта мектебінің директоры
65-қор, 1-тізім, 9-іс, 2 б.
Орал қалалық халыққа білім беру бөлімі, мұғалімдер білігін жетілдіру институтының
«Школа-центр методической работы» брошюрасы (Орал қаласы №5 орта мектебінде
жұмыс ұйымдастыру тәжірибесінен), 1968 ж., түпнұсқа, типография, орыс тілінде
9 мамыр Жеңіс мейрамына орай «Память» мақаласы
65-қор, 1-тізім, 5-іс, 4 б.
«Учитель Казахстана» газеті,
Авторы: С.Мосияш, 05.05.1971 ж., №19, түпнұсқа, типография
Фотосурет
65-қор, 1-тізім, 10-іс, 1-конверт
Бойконың отбасылық фотосуреті, 1-ші қатарда солыңнан оңға: 1. Н.П.Бойко (кітаппен),
2.Ағасы-Александр (гармонмен), 3.Әкесі-Петр Фомич, 4.Анасы-Домна Коковна;
2-ші қатарда солыңнан оңға тұрғандар: 1.Апасы-Татьяна,
2.Апасының құрбысы-Надежда Ивановна, 3.Ағасы-Павел, 4. Ағасы -Михаил,
5.Михаилдың зайыбы-Анна Ивановна, 1926 жылдың қыркүйегі, түпнұсқа
Фотосурет
65-қор, 1-тізім, 10-іс, 2-конверт
Камен аудандық Красненский бірлестігі бойынша ересек халық арасындағы сауатсыздықты
жою жөніндегі комсомол комитетінің өкілі, 1932 ж., түпнұсқа
Фотосурет
65-қор, 1-тізім, 10-іс, 3-конверт
Камен ауданы Красненский бірлестігі бойынша тәркілеу және колхозды
ұйымдастыруға көмек көрсету жөніндегі өкілі, 1933 ж., түпнұсқа
Фотосурет
65-қор, 1-тізім, 10-іс, 4-конверт
Жолдасы Нина Ильиничнамен бірге, 1942 ж., түпнұсқа
Фотосурет
Фотосурет
65-қор, 1-тізім, 10-іс, 5-конверт
М.В.Ломоносов ат. №5 орта мектебінің директоры қызметін атқарған кезіндегі 11 сыныпта
әдебиет бойынша мемлекеттік емтихан - кәмелеттік аттестатқа шығарма,
Н.П.Бойко –емтихан комиссиясының төрағасы, мектеп директоры, 1952 ж., түпнұқса
Фотосурет
65-қор, 1-тізім, 10-іс, 6-конверт
Отбасылық фото, 1-ші қатарда оңнан солға: 1.Николай Петрович Бойко,
2.Қызы-Лидия, 3.Ұлы-Евгений, 4.Әйелінің әкесі-Илья Васильевич Новик;
2-ші қатарда оңнан солға тұрған: 1.Әйелі- Нина Ильинична Бойко,
2.Әйелінің апасы,1954 ж., түпнұсқа
Фотосурет
65-қор, 1-тізім, 10-іс, 7-конверт
Мәскеу қ-ндағы Бүкілодақтық ауыл шаруашылығы көрмесінде Орал қалалық
делегациясының жетекшісі 1956 ж., Н.П.Бойко -ортасында, түпнұсқа
Фотосурет
65-қор, 1-тізім, 10-іс, 9-конверт
Мәскеу қ-ндағы VІ Дүниежүзілік жастар фестивалінде Орал қалалық делегациясының жетекшісі,
1957 ж., Н.П.Бойко 1-ші қатардың ортасында солыңнан 6-шы отыр, түпнұсқа
Фотосурет
65-қор, 1-тізім, 10-іс, 11-конверт
Жұмыс кабинеті, М.В.Ломоносов ат. №5 орта мектебінің директоры қызметін
атқарған кезде, 1965 жылдың маусым айы, Орал қ-сы, түпнұсқа
Фотосурет
65-қор, 1-тізім, 10-іс, 12-конверт
Мәскеу қ-ндағы Бүкілодақтық мұғалімдер съезінде, 1968 ж.,
Н.П.Бойко - 1-ші қатарда солыңнан 5-ші, түпнұсқа
